Afete maruz mega şehirlerin afet kaynaklı zararlarının azaltılması çalışmalarında, önceliklerin belirgin bir biçimde belirlenememesi, yöneticilerin uygun karar almasını zorlaştıran önemli unsur olarak ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle, zarar azaltma çalışmalarında, karar verici ve yöneticiler belirsizliklerin giderildiği ve önceliklerin doğru belirlenebildiği uygun araçlara ve karar destek mekanizmasına ihtiyaç duyulur.
“Mega Şehir Gösterge Sistemi”; afet önleme ve risk yönetimi çalışmalarında, karar verici ve yöneticilerin doğru stratejiler geliştirebilme ve uygun risk azaltma kararları almasına yardımcı olması yanında, risklere ilişkin tüm bilgilerin ve risk unsurlarının, afet önleme ve risk yönetimi sürecindeki tüm paydaşlara aktarılabilmesine de olanak sağlar. Böylece afet önleme ve risk azaltma karar ve yatırımlarının doğrulanması (validasyon) imkânı da sağlanmış olur. Mega Şehir Gösterge Sistemi, üç bileşenden oluşmaktadır.
- Fiziksel riskler ve sosyal hasargörebilirliğin değerlendirildiği, “Kentsel Sismik Risk İndeksi”,
- İBB’nin deprem sonrası acil durum anında mücadele kapasitesinin değerlendirildiği, “Mücadele Kapasitesi İndeksi”,
- İBB’nin ilgili çalışmalar kapsamındaki performansı belirli kıstaslar dikkate alınarak analiz edilen, “Performans Bazlı Yönetimsel İzleme Süreci”.
Bu yaklaşım, başlangıçta Amerika Ülkeleri Kalkınma Bankası (IDB) için, Kolombiya Ulusal Üniversitesi, Çevre Araştırmaları Enstitüsünde (IDEA) Omar CARDONA ve ekibi tarafından geliştirildi. Daha sonra, Deprem ve Megaşehirler İniyisatifi (EMI) bu yöntemden esinlenilerek, “yenilikçi bir risk iletişim aracı” adında bir uygulama ile (EMI ve CIMNE birlikteliği ile)Metro Manila, Barselona, Kolombia (Manizales), Ekvador (Quito) ve İtalya (Lombardy)’da “Mega Şehir Gösterge Sistemi” olarak uygulanmıştır.
“Megaşehir Gösterge Sistemi” İBB’nin de üyesi olduğu EMI tarafından yürütülen “Cluster Cities” (Küme Şehirler Bilgi ve Proje Paylaşımı)” çerçevesinde; Ekim 2007 tarihinden itibaren EMI, Kandilli Rasathanesi ve Karlsruhe Üniversitesi uzmanlarının danışmanlığında, Deprem ve Zemin İnceleme Müdürlüğü tarafından yürütülmüştür. 2012 yılı itibarı ile mevcut veri setleri ile yapılmış göstergelere dair proje özetine aşağıdaki bağlantıdan erişilebilmektedir.
2020 yılı itibarı ile de, yeniden ele alınan veri setleri dikkate alınarak, çalışmanın 3 ana bileşeninden birisi olan fiziksel ve sosyal hasar görebilirliğin değerlendirildiği “Kentsel Sismik Risk İndeksi” çalışmaları kısmen tamamlanmış ve özellikle deprem öncelikli kentsel dönüşüm çalışmalarının altlığı olarak kullanılmaya başlanılmıştır. Fiziksel hasar görebilirlik içerisindeki özel katmanlar(sanayi, kültürel miras vb.) için deprem hasar tahmini çalışmaları yapılarak, güncel envanter verileri ve bilimsel gelişmeler ışığında tüm il geneli için deprem kayıp tahminleri güncellenmiş olacaktır. Ayrıca diğer bileşenler olan mücadele kapasitesi ve afet yönetim indeksi çalışmalarının da güncelleme süreci devam etmektedir.
